به گزارش ریل‌نیوز به نقل از شهروند، این روزها رسانه‌ها و کارشناسان بسیاری به ابعاد گوناگون آثار زیانبار این ویروس منحوس در اقتصاد می‌پردازند، به‌خصوص در حوزه حمل‌ونقل. اما یکی از وجوه کمتر پرداخته‌شده در این حوزه، حمل‌ونقل ریلی است که در سراسر دنیا متضرر شده و درکشورمان هم کووید ١٩ آسیب‌های اقتصادی شدیدی به این صنعت وارد آورده است. صنعتی که پیش از آمدن کرونای نوظهور هم حال و روز چندان خوشی نداشت و با کاهش سرمایه در گردش نوسازی ناوگان و همچنین پروژه‌های توسعه‌ای‌اش به کندی پیش می‌رفت و حال بحران پیشین با بحران تازه دست به دست هم داده‌اند تا بیش از همیشه حمل‌ونقل ریلی کشور در فشار باشد.
١٠٠میلیارد تومان خسارت کنسلی بلیت‌های نوروزی
تنها در یک مورد از آثار زیانبار بیماری منشعب از ویروس کرونا می‌توان به زمینگیرشدن تقریبا کامل حمل‌ونقل مسافری با قطار در نوروز ٩٩ اشاره کرد و درشرایطی که طبق برنامه هرساله مجموعه‌های دست اندرکار حمل‌ونقل ریلی مسافر برای درآمدزایی مناسب و سوددهی در روزهای نوروز و سال نو برنامه می‌ریختند؛ آن‌طور که سعید رسولی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن ایران گفت: «۱۰۰میلیارد تومان بابت برگرداندن مبلغ بلیت قطارهای کنسل‌شده ضرر دادند.» آن‌طور که مسئولان ریلی کشور گفته‌اند، کاهش ۹۰درصدی سفرهای ریلی در پایان اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ و زیان اقتصادی حاصل از آن، تنها بخشی از خسارت حمل‌ونقل ریلی در روزهای کرونایی است و درحالی که هزینه‌هایی چون تعمیر و نگهداری و حقوق پرسنل ثابت است، برآورد زیان‌های وارد آمده بر این صنعت بسیار هنگفت‌تر از اینها به نظر می‌رسد. در تأیید و تکمیل این موضوع سعید رسولی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز می‌گوید: «وقتی قطاری از حرکت می‌ایستد، هزینه‌های مضاعفی بر شرکت حمل‌ونقل ریلی مورد نظر وارد می‌شود؛ چراکه نه‌تنها در این شرکت پرسنل بسیاری مشغول به کار هستند و آنها حقوق و دستمزد دارند بلکه از روز نخست هزینه‌های ضدعفونی قطارها، ایستگاه‌ها و اماکنی که مردم با آنها سروکار داشتند نیز، بر این هزینه‌ها اضافه می‌شد.»
همچنین در ارتباط با زیان‌های وارده از ناحیه کاهش چشمگیر تعداد مسافران قطارها به سبب همه‌گیری بیماری کرونا در کشور، مدیرعامل یکی از شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها با اشاره به آنکه شرکت‌های مسافری ریلی چشم امیدشان به درآمد اسفند و فروردین‌ماه است، می‌گوید: «به دلیل اینکه، این شرکت‌ها درآمد خودشان را پیش از جابه‌جایی مسافر دریافت کرده و مبلغ دریافتی بلیت را خرج بدهی‌های خود و تجهیزات لازم برای ایام نوروز و سال آتی می‌کنند، در استرداد مبلغ بلیت به مسافران دچار مشکل شدند.» او همچنین می‌افزاید: «زیان شرکت‌های مسافری در این ایام کمرِ شرکت‌های مسافری را خواهد شکست و همه این شرکت‌ها را با زیان‌هایی مواجه می‌کند که اثرات آن را در سال آینده خواهیم دید.»
درحال برآورد خسارت‌ها
بسیاری از مسئولان، دیگر شرکت‌های فعال در حوزه ریلی کشور نیز گفته‌های این‌چنینی دارند اما سعید رسولی، معاون وزیر راه‌وشهرسازی نیز در پاسخ به این نگرانی‌ها با ابراز امیدواری از عبور موفق کشور از بیماری کرونا گفته است: «به هرحال این بیماری در همه دنیا اثرات مخرب اقتصادی وسیعی به وجود آورده و حمل‌ونقل کشورها هم از آن آسیب دیده است و در این حوزه حمل‌ونقل ریلی هم بی‌تأثیر نبوده، اما شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و دولت برای حمایت از شرکت‌های ریلی در دوران پس از کرونا قطعا برنامه خواهد داشت و در کنار شرکت‌های ریلی خواهد ماند.»
مدیرعامل راه‌آهن همچنین در گفته‌های دیگری با اشاره به آنکه خسارت‌هایی که به حوزه حمل‌ونقل ریلی وارد شده، فقط مربوط به استرداد بلیت‌ها نیست و محدود به دیروز و امروز هم نخواهد بود نیز گفت: «مطالعاتی درحال انجام است و به زودی اعداد و ارقام دقیقی در محاسبات و ارزیابی‌های صورت‌گرفته مشخص خواهد شد.» او همچنین با بیان اینکه ممکن است شیوع ویروس کرونا تا ماه‌های آینده نیز آثار خود را روی بخش‌های مختلف بگذارد، می‌افزاید: «تاکنون اعتباری به حوزه حمل‌ونقل ریلی از سوی ستاد مقابله با کرونا پرداخت نشده است اما به زودی این اتفاق می‌افتد و اعتبارات لازم به آنها پرداخت خواهد شد.» رسولی همچنین خاطرنشان می‌کند: «شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به هیچ‌وجه صرفا نگاه اقتصادی ندارد و به منابع انسانی توجه ویژه‌ای می‌کنیم؛ چراکه اتفاقاتی مانند ویروس کرونا گذراست و نیروی انسانی سال‌های سال با ما کار کرده و نمی‌توانیم آن را تعدیل کنیم. از همه شرکت‌های همکار غیردولتی خواهش کرده‌ایم تا نیروی انسانی خود را تعدیل نکنند و دولت نیز کمک خود را مشروط به این مسأله کرده است.»
احوال ناخوش حمل‌ونقل ریلی پیش از کرونا
گفتنی است؛ اگرچه شیوع بیماری کرونای چینی حال و روز حمل‌ونقل ریلی و در کل صنعت ریلی کشور را ناخوش کرده اما پیش از آن هم، این صنعت چندان احوال خوشی نداشت و کندی و تأخیر مکرر وعده‌ها و پروژه‌های اعلامی گواه این ناخوش احوالی بوده هست. صنعت ریلی ایران که پس از برجام خود را آماده یک جهش می‌دید و میزبان سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه شرکت‌های بزرگ این حوزه شده بود، پس از خروج آمریکا از برجام دچار یک شوک شدید شد؛ شوکی که به‌علاوه سال٩٧، سال٩٨ را هم دربرگرفت. حال درشرایطی که برآورد می‌شود، برای توسعه خطوط ریلی به سرمایه‌ای در حدود ۲۵میلیارد دلار نیاز است و موهبت برجام هم دیگر در میان نیست. کاهش بودجه عمرانی کشور نیز دیگر عاملی است که سبب شده این صنعت پول کافی برای توسعه بسیاری از خطوط ریلی نداشته باشد.
گفته می‌شود هم‌اکنون ۳۴۶ دستگاه لکوموتیو باری، ۱۲۶ دستگاه لکوموتیو مسافری و ۱۴۳ دستگاه لکوموتیو مانوری در خطوط ریلی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. تعدادی که بنابر ظرفیت‌های فعلی خطوط ریلی کشور چه در حوزه حمل‌ونقل مسافر و چه در حوزه حمل‌ونقل بار بسیار کم به نظر می‌رسد و از سویی نیز عدم مدیریت خطوط و بهره‌وری پایین که ازجمله از جدی‌ترین نقد‌های کارشناسان در این حوزه است، سبب شده نه‌تنها کیفیت و کمیت حمل‌ونقل مسافر بنا بر انتظارات پیش برود بلکه به واسطه کاهش میزان حمل بار و کاهش بهره‌وری در حمل بار این بخش از حمل‌ونقل ریلی زیانده شود.
این‌همه درشرایطی است که تنها در یک مورد پیشتر معاون ساخت و توسعه راه‌آهن ایران گفته بود: «در سال ۹۸ حدود سه‌هزار تن از ریل ملی در پروژه‌های ریلی استفاده شده و سالانه به ۵۰هزار تن نیاز داریم.» ولی با وجود این، برخی از مسئولان راه‌آهن خبر از افتتاح طرح‌های ریلی تا چند‌سال آینده می‌دهند، وعده‌هایی که معلوم نیست با شوک‌های عدیده به این صنعت طی سال‌های اخیر در کنار دست‌و‌پنجه نرم‌کردن آن با مصائب کووید ١٩ چگونه در زمان‌های اعلام‌شده می‌خواهد محقق شود و در کنار آن با چه سرمایه‌ای مدیران این صنعت درصدد جبران فاصله با شرایط مطلوب خواهند بود.
