ایران به دنبال ثبت جهانی راه‌آهن
ایران در صدد ثبت جهانی راه‌آهن ایران به عنوان میراث تاریخی است.
ایران به دنبال ثبت جهانی راه‌آهن
تین‌نیوز |
ایران درصدد ثبت جهانی راه‌آهن ایران به عنوان میراث تاریخی است.
علی‌اصغر مونسان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث از پیگیری ثبت جهانی راه‌آهن ایران خبر داد و گفت: در نظر داریم این پرونده را تا سال ۲۰۱۸ ارائه کنیم.
شاید کمتر کسی تاریخچه واقعی حمل‌ونقل ریلی در ایران را بداند. تاریخچه‌ای پر از افتخار و حسرت که موجب شده امروز ایران بتواند به سمت ترانزیت ریلی محکم قدم بردارد.
اولین خط ریلی ایران بین رشت، بندر پیربازار و بندر انزلی در سال ۱۸۴۸ احداث شد که هنوز قسمتی از بقایای آن در مسیر رشت به پیربازار قابل مشاهده است. یک لکوموتیو بخار این خط ریلی هم در محوطه جلوی اداره‌کل بنادر و دریانوردی استان گیلان وجود دارد. ۱۲ کیلومتر از این خط ریلی در زمان رضاشاه هم مورد بهره‌برداری قرار گرفته بود.
در سال ۱۸۸۶ خط آهن محمودآباد به آمل احداث شد. این خط که قرار بود تا تهران ادامه یابد، با کارشکنی پیمانکار بلژیکی با شکست مواجه شد و خطوط آن جمع‌آوری شد؛ اما از خطوط تلگراف آن سال‌ها استفاده می‌شد.
در سال ۱۸۸۲ خط آهن بین تهران تا شاه‌عبدالعظیم به طول ۸۷۰۰ متر احداث شد. عرض این خط آهن یک متر بود و توسط مسیو بواتال فرانسوی اجرا شد و بعدها به یک بلژیکی واگذار شد.
در ۹ نوامبر ۱۸۹۰ ناصرالدین شاه قاجار پیمانی را با روسیه امضا کرد که طبق آن ایران تا ۱۰ سال اجازه احداث راه‌آهن نداشت.
در سال ۱۹۱۸ خط آهنی بین بندر بوشهر و شهر برازجان توسط انگلیسی‌ها احداث شد که بیشتر جنبه نظامی داشت. در پایان جنگ اول جهانی دولت انگلیس پیشنهاد فروش این خط ریلی را به شهرداری بوشهر داد که به دلیل کمبود بودجه با آن موافقت نشد. انگلیسی‌ها این خط را جمع کردند و مصالح آن را به بصره انتقال دادند.
اولین مسیر ریلی که هنوز هم وجود دارد و از آن استفاده می‌شود خط آهن تبریز به جلفا با طول ۱۴۹ کیلومتر است که در سال ۱۲۹۵ به بهره‌برداری رسید. در حال حاضر این خط تنها مسیر برقی راه‌آهن ایران است.
خط آهن میرجاوه-زاهدان در سال ۱۲۹۹ افتتاح شد. این خط در زمان رضاشاه برای اتصال به مشهد مورد بررسی قرار گرفت که به نتیجه نرسید.
اولین خط آهنی که توسط وزارت راه ایران اجرا شد، خط گرمسار-مشهد بود. این در سال ۱۳۲۰ تا شاهرود به طول ۳۱۵ کیلومتر مورد بهره‌برداری قرار گرفت؛ اما با آغاز جنگ جهانی دوم پروژه متوقف شد. در سال ۱۳۲۶ این پروژه دوباره دنبال شد و از اسفند ۱۳۳۳ ریل‌گذاری آن شروع شد و در دی ماه ۱۳۳۵ خاتمه یافت.
دومین خط آهنی که در ایران توسط وزارت راه اجرا شد خط آهن تهران-تبریز بود. احداث این خط روز ۱۸ آبان ۱۳۱۷ آغاز شد تا ۱۴ آبان ۱۳۲۱ ریل‌گذاری آن تا میانه به پایان رسید و بلافاصله بهره‌برداری از آن آغاز شد؛ اما این پروژه ریلی هم به دلیل شروع جنگ دوم جهانی تا همان‌جا ماند و ادامه داده نشد. پس از پایان جنگ این پروژه هم ادامه یافت و در ۲۹ مهر ۱۳۳۵ به مراغه رسید و از اول دی همان سال بهره‌برداری از مسیر تهران مراغه آغاز شد.
خط آهن سومی که توسط وزارت راه ایران اجرا شد راه‌آهن قم-یزد بود. شروع این پروژه در نهم آذر ۱۳۱۷ آغاز شد و قرار بود تا سال ۱۳۲۱ به پایان برسد؛ اما با تبعید رضاشاه در سال ۱۳۱۷ و آمدن محمدرضا پهلوی به‌جای او در سال ۱۳۲۰، این پروژه متوقف شد. قسمتی از این خط زیرسازی شده بود و آماده ریل‌گذاری بود که در ۲۹ فروردین ۱۳۲۶ راه‌آهن دولتی ایران با مصالح موجود اقدام به ریل‌گذاری از قم تا کاشان کرد و در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۲۸ پروژه تمام شد و ۱۹ خرداد همان سال به بهره‌برداری رسید.
