مشهد برویم یا نه؟ / از بلیت‌های میلیونی قطار تا «سفر نمی‌روم» رهبرانقلاب

تعطیلی حرم مطهر رضوی از حدود ۲ هفته قبل از نوروز صورت گرفت و همین مساله باعث شد خانواده‌های زیادی سفر خود را به مشهد لغو کنند. بلیط‌های بسیاری برگشت خورد و قیمت تردد با هواپیما، قطار و اتوبوس کاهش عجیبی داشت. اما امسال داستان فرق می‌کند.

ملت منتظر تصمیم دولت

در بیستم اسفند ۹۹ هستیم و هنوز مردم در سفر به مشهد بلاتکلیف هستند. آمار‌های ارائه شده از سوی استانداری خراسان رضوی در سال گذشته نشان می‌دهد که از ۲۵ اسفند ۹۸ تا اول فروردین ۹۹ حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به مشهد رفته اند که نسبت به سال قبل از آن، ۷۵ درصد کاهش داشته است.

محمدصادق براتی، معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی در ۱۸ فروردین ۹۹ به رسانه‌ها گفت که سفر به مشهد در ایام نوروز ۹۰ درصد کاهش داشته است. اما به نظر می‌رسد امسال که نه حرم مطهر تعطیل است و نه اماکن اقامتی و مراکز تفریحی مشهد، آمار سفر به بزرگترین شهر مذهبی کشور، انفجاری شود. هرچند مسئولان استانداری خراسان رضوی حاضر نیست رقمی را به عنوان پیش بینی از سفر در نوروز ۱۴۰۰ ارائه دهد، اما آنان تأکید دارند که از دستورات ستاد ملی و استانی مقابله با کرونا تبعیت خواهند کرد.

براتی به خبرنگار ما گفته است که احتمالا ستاد ملی مقابله با کرونا درباره سفر به مشهد در روز شنبه، ۲۳ اسفند تصمیم گیری می‌کند. او می‌گوید: هر تصمیمی که در این ستاد گرفته شود، ما مطابق آن عمل خواهیم کرد.

معاون استاندار خراسان رضوی با اشاره به بیانات و تأکیدات رهبر انقلاب درخصوص سفر نرفتن مردم، تأکید می‌کند: ما به عنوان متصدیان موضوع زیارت و رسیدگی به امور زائران در مشهد و خراسان رضوی وظیفه داریم که شرایط را برای حضور زائران فراهم کنیم و خود را ملزم به انجام وظیفه می‌دانیم؛ اما مهم‌ترین مساله برای ما حفظ سلامت جامعه و تابعیت از دستورات ستاد مقابله با کرونا است.

با این حال خطوط ریلی، هوایی و سامانه حمل‌ونقل برون شهری تعداد بالایی از بلیط‌های خود را به مقصد مشهد فروخته‌اند. براتی معتقد است که میزان بلیت فروش رفته با میزان اماکن اقامتی و تعداد تخت‌ها در استان تناسب دارد. او توضیح می‌دهد: امسال ستاد مقابله با کرونا اقامت در مراکز غیررسمی را کاملا ممنوع کرده است. یعنی بر خلاف سال‌های قبل که زائران می‌توانستند در کمپ‌ها یا بوستان‌ها با نصب چادر مسافرتی چند شبی را سپری کنند و از طرفی خدماتی هم به آنان ارائه می‌شد، امسال دیگر این شیوه اقامت در مشهد امکان پذیر نیست؛ بنابراین مسافرانی که مقصد سفر نوروزی خود را مشهد انتخاب کرده اند فقط اجازه دارند که در اماکن رسمی مانند هتل ها، هتل آپارتمان‌ها و خانه مسافر‌های مجوزدار، اقامت داشته باشند. البته معاون استاندار خراسان رضوی باز هم تأکید می‌کند که این موضوع هم به تصمیم ستاد ملی کرونا بستگی دارد.

اما وقتی به قصد خرید بلیت قطار، هواپیما یا اتوبوس به سایت‌های و نرم افزار‌های فروش بلیت مراجعه می‌کنیم، با آمار شگفت آوری مواجه می‌شویم؛ در این تحقیق آمار فروش بلیط از ۲۶ تا ۳۰ اسفند را بررسی می‌کنیم؛ یعنی آمار مسافرانی که قصد حضور در مشهد در لحظه سال تحویل را دارند. افرادی که حتما خود را به حرم می‌رسانند و حتی اگر خادمان حریم رضوی اجازه حضور آنان داخل حرم را ندهند، به احتمال زیاد در عرصه خیابان‌ها و بلوار‌های منتهی به حرم تجمع خواهند کرد.

براساس بلیت‌های ارائه شده در یکی از نرم افزار‌های پرمخاطب فروش بلیط مشاهده می‌کنیم که طی روز‌های اشاره شده، حرکت روزانه ۲۵ قطار به سمت مشهد از مبدأ تهران برنامه ریزی شده است. از تبریز روزانه یک قطار، از قم روزانه ۲ قطار، از اصفهان روزانه ۶ رام قطار، از کرمان روزانه یک رام قطار، از شیراز هر ۲ روز یکبار ۲ رام قطار و … به سمت مشهد می‌روند.

قطار‌های چهارتخته توانایی جابه جایی حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ مسافر را دارند. برخی از این قطار‌ها تا ۳۲۰ نفر هم می‌توانند مسافر جابه جا کنند. هر کوپه قطار اتوبوسی صبا ظرفیت جابه جایی حدود ۷۰۰ نفر مسافر را دارد. قطار‌های ۶ تخته بیشتر به تعداد بیشتر از ۴۰۰ مسافر جا دارند. براین اساس خطوط ریلی کشورمان می‌توانند روزانه ۳۰ هزار نفر را فقط از تهران به مشهد ببرند.

مسئولان ریلی خراسان رضوی می‌گویند که در قطار‌های کوپه‌ای برای ۲ مسافر در هر کوپه بلیط فروخته اند و برای اتوبوسی‌ها هر ردیف صندلی چهارنفره را به ۲ نفر واگذار کرده اند. به این ترتیب ظرفیت قطار‌های ۶ تخته به یک سوم کاهش می‌یابد و دیگر قطار‌ها با ۵۰ درصد ظرفیت خود تردد می‌کنند.

راه آهن جمهوری اسلامی ایران از ابتدای شیوع کرونا و براساس دستور ستاد ملی مقابله با کرونا ملزم شده است که ظرفیت قطار‌ها را به یک سوم یا یک دوم کاهش دهد، اما برخی گزارش‌های مردمی حاکی از آن است که در برخی سفرها، شرکت راه آهن از این دستور تخطی کرده و کوپه‌ها را به سه نفر یا بیشتر هم واگذار کرده است! با این حال باید ببینیم آیا سختگیری برای فروش بلیط قطار در ایام نوروز رعایت می‌شود و شرکت‌های حمل و نقل ریلی خود را ملزم به فروش یک سوم یا یک دوم بلیت‌ها می‌کنند یا نه. اگر کاهش ظرفیت قطار‌ها براساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا واقعا اتفاق بیفتد، آمار مسافران به روزانه حدود ۱۲ هزار نفر می‌رسد. صرفا از تهران!

سری به خطوط هوایی بزنیم؛ در ایام ذکر شده روزانه بین ۱۵ تا ۲۰ هواپیما از تهران به سمت مشهد حرکت پرواز می‌کند که تقریبا همه آن‌ها بلیت‌های خود را فروخته اند. ظرفیت بسیار کمی از این هواپیما‌ها باقیمانده است. اگر ظرفیت این هواپیما‌ها را بین ۱۵۰ تا ۲۳۰ مسافر بدانیم، به آمار روزانه حدود ۴۰۰۰ مسافر می‌رسیم. از شهر‌هایی مانند اهواز، شیراز، اصفهان و یزد هم روزانه بین ۴ تا ۶ هواپیما به مشهد می‌رود که به نظر می‌رسد از کلان شهر‌ها هم روزانه ۱۰۰۰ نفر مسافر از طریق خطوط هوایی به مشهد خواهند رفت. این آمار صرفا بخشی از تعداد مسافران به مشهد را نشان می‌دهد.

شرکت‌های اتوبوسرانی هنوز برای ۲۶ اسفند به بعد رزور بلیط را به سمت مشهد باز نکرده اند، اما اگر براساس آمار روز‌های قبل باشد، روزانه حدود ۲۰ اتوبوس به مشهد می‌رود ۱۷ نفر. یعنی روزانه حدود ۴۰۰ نفر از طریق حمل و نقل جاده‌ای به مشهد خواهند رفت.

با توجه به ظرفیت ۵۰۰ هزار نفری حرم مطهر سوال اینجاست که آیا مسئولان حرم امام رضا (ع) برای پذیرایی از چند نفر همزمان با سال تحویل را دارند؟ از سوی آستان قدس رضوی هنوز خبری قطعی درباره وضعیت حرم مطهر در آغاز سال نو ارائه نکرده‌اند. در واقع آنان هم منتظر تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا هستند تا براساس آن تصمیم‌گیری کنند؛ اما آیا ستاد مقابله با کرونا در آستان قدس یا استانداری خراسان رضوی توانایی هدایت و کنترل مردم را در لحظه سال تحویل دارد؟ و مهمترین سوال این است که آیا تعطیلات نوروز در مشهد باعث راه افتادن موج جدیدی از شیوع کرونا نخواهد شد؟