فرآیند اجرای پروژه برقی‌‌‌‌‌سازی قطار تهران-مشهد از دو ماه دیگر آغاز خواهدشد. آنگونه که مدیرعامل شرکت راه‌آهن به «دنیای‌اقتصاد» خبر داده‌است، مراحل اداری این قرارداد در سازمان‌برنامه و بودجه در حال طی‌شدن است و تا دوماه آینده به سرانجام خواهد رسید، پس از آن طراحی و اجرای این ابرپروژه ریلی که قرار است در افق ۱۴۱۰ حدود ۳۵میلیون مسافر را جابهجا کند، کلید می‌خورد؛ ابرپروژهای که هم مسافران، هم بخش‌خصوصی و هم دولت از مزایای آن منتفع خواهند شد.
احداث خط قطار برقی تهران-مشهد که در بند‌الف ماده۴۸ برنامه هفتم توسعه آمده، روی میز دولت قرارگرفته‌است. مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری‌اسلامی ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»، با اعلام این خبر افزود: حدود دوماه دیگر زمان لازم است تا پروسه مقدماتی آغاز احداث قطار برقی تهران-مشهد به سرانجام برسد. برقی‌شدن خط ریلی تهران-مشهد در سال۸۵ به تصویب هیات‌دولت رسید و حدود ۲۰ سال‌است که در کش و قوس اجرا‌شدن است. دولت سیزدهم به دلیل اینکه تمایل بیشتری به اجرای پروژه قطار سریع‌‌‌‌‌السیر تهران-مشهد داشت، گزینه برقی‌‌‌‌‌سازی را به کلی از میان گزینه‌‌‌‌‌های قابل‌اجرا در این محور حذف کرده‌بود، اما دیدگاه مدیران دولت چهاردهم در این رابطه کاملا متفاوت است و برقی‌‌‌‌‌سازی را گزینه اقتصادی می‌دانند.
با صرف ۲میلیارد دلار می‌توان راه‌آهن موجود را برقی کرد که امکان پشتیبانی از سرعت سیر ۲۰۰کیلومتر را دارد و زمان سفر را به زیر ۶ ساعت کاهش می‌دهد؛ این در حالی است که برآورد اولیه از هزینه اجرای پروژه قطار سریع‌‌‌‌‌السیر تهران-مشهد، ۲۰میلیارد دلار است. هرچند قطار سریع‌‌‌‌‌السیر می‌تواند تهرانی‌‌‌‌‌ها را چهار ساعته به مشهد برساند و در قطار برقی این زمان دو ساعت بیشتر است؛ اما با توجه به ۱۰برابر‌بودن هزینه اجرای پروژه قطار سریع‌‌‌‌‌السیر، طبعا برقی‌کردن این خط گزینه‌‌‌‌‌ای اقتصادی و ایده‌آل تبدیل ریل سنتی موجود به خط مدرن خواهد بود.
قرار است از دو ماه آینده و پس از طی فرآیندهای تشریفاتی و مقدماتی، طراحی این پروژه آغاز شود. از جمله مزایای مهم این پروژه می‌توان به افزایش سرعت حرکت قطارها تا ۲۰۰کیلومتر در این محور اشاره کرد که زمان سفر را به نصف کاهش می‌دهد. درحال‌حاضر میانگین سرعت قطارهای مسافری تهران-مشهد حدود ۸۰کیلومتر بر ساعت است که مسافت ۹۲۶کیلومتری را طی مدت ۱۲ ساعت طی می‌کند، ولی با برقی‌شدن، سرعت این قطارها با افزایش بیش از دو برابری، زمان سیر را به زیر ۶ساعت کاهش می‌دهد. همچنین این فناوری جدید می‌تواند کاهش گازهای آلاینده و ارتقای کیفیت زیست‌محیطی را به‌همراه داشته‌باشد و حجم آلاینده‌‌‌‌‌های منتشرشده در هوا را به میزان ۳۰۰هزار تن در سال‌کاهش دهد.
از طرفی در حال‌حاضر مسافران زیادی با خودروهای شخصی راهی این سفر می‌شوند؛ درحالی‌که تاسیس این خط ریلی مدرن، جایگزین مناسبی برای خودروهای شخصی است. اقبال به قطار برقی از سوی مسافران تهران-مشهد، کاهش چشمگیر مصرف سوخت تا ۲۰۰میلیون لیتر در سال‌را به‌همراه دارد و البته هرچه مسافران به انتخاب حمل‌ونقل ریلی متمایل شوند، طبعا سفرهای امن‌‌‌‌‌تری را تجربه خواهند کرد و آمار تصادفات جاده‌ای نیز کاهش پیدا می‌کند. عباس‌‌‌‌‌علی ذاکری، مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری‌اسلامی ایران با بیان اینکه تفاهم‌نامه برقی‌‌‌‌‌سازی خط ریلی تهران-مشهد میان ایران و شرکت چینی مربوط به پنج سال‌قبل بود و مدت آن گذشته بود، گفت: این قرارداد اخیرا برای برای یک سال‌دیگر تمدید شده‌است.
جبارعلی ذاکری copy
ذاکری به «دنیای‌اقتصاد» گفت: اکنون مراحل اداری این قرارداد در سازمان‌برنامه و بودجه در حال طی‌شدن است و پس از طی این فرآیند، برای شروع اقدامات اجرایی ابلاغ خواهدشد. به گفته وی، مذاکرات با سازمان برنامه‌و‌بودجه و به‌‌‌‌‌روزرسانی قرارداد مذکور احتمالا تا دو ماه آینده به سرانجام خواهد رسید‌و پس از آن این پروژه وارد فاز‌طراحی و اجرا می‌شود. وی درباره محل تامین مالی این پروژه نیز به فاینانسی اشاره کرد که در اواسط دهه۹۰ تصویب شده‌است و در صورت تایید پروژه، کارسازی خواهدشد.
چالش برقی در پروژه‌های ریلی
با وجود تمام مزیت‌هایی که قطار برقی تهران-مشهد به‌همراه دارد، ولی چالش اساسی این پروژه، تامین برق است. کشور ما چند‌سالی است با بحران تامین برق مواجه است؛ به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود تنها در سال‌آینده با دست‌‌‌‌‌کم ۲۰هزار‌مگاوات کمبود برق در کشور مواجه باشیم. امسال هم بحران برق به حدی جدی شد که خاموشی‌‌‌‌‌ها هم در شبکه برق خانگی و هم در بخش صنعت، از تابستان به پاییز و زمستان نیز تسری پیدا کرد، بنابراین سیاستگذار ریلی باید قبل از توسعه قطار برقی در کشور، پاسخی برای این چالش پیش‌بینی کند. در پروژه قطار برقی تهران-مشهد نیز حدود ۲۳۰۰کیلومتر شبکه برق بالاسری اجرا خواهدشد و پیش‌‌‌‌‌شرط اجرای آن، تامین برق خواهد بود. آورده اجرای این پروژه البته آنقدر هست که ارزش طرح موضوع برای حل چالش برق را داشته‌باشد.
برقی‌‌‌‌‌سازی خط مذکور ضمن کاهش یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سومی نیاز به لکوموتیو و دو برابر‌شدن سرعت سیر، می‌تواند در پی اقبال بیشتر به سفر با قطار، زمینه‌‌‌‌‌ساز افزایش درآمد شرکت‌های ریلی مسافری شود و به همان نسبت شاهد ارتقای سطح خدمات این شرکت‌ها باشیم؛ در واقع با فرض حل مساله تامین برق، پروژه‌های برقی‌‌‌‌‌سازی خطوط ریلی بهترین و اقتصادی‌ترین گزینه حمل‌ونقل ریلی است و محور تهران-مشهد نیز اولین خط برقی مسافری در شبکه ریلی کشور خواهد بود که به بهره‌‌‌‌‌برداری خواهد رسید. به این‌ترتیب در صورت اجرای این پروژه، نه‌تنها مسافران و شرکت‌های ریلی مسافری، بلکه دولت نیز از مواهب آن از قبیل صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش انتشار آلاینده‌‌‌‌‌ها و کاهش هزینه‌های ناشی از آلوگی هوا و تصادفات که بر نظام سلامت تحمیل می‌شود، منتفع خواهدشد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، اجرای طرح برقی‌کردن خط‌آهن تهران-مشهد با استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) در جلسه شورای اقتصاد با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری در سال۱۳۹۳ به تصویب رسید.
طبق این مصوبه یک قرارداد فاینانس ۱.۶میلیارد یورویی با کشور چین باید منعقد شود و از زمان نهایی‌شدن مقدمات اجرای پروژه، حدود ۴۸ ماه زمان لازم است تا مراحل طراحی، مهندسی، اجرا و نصب تجهیزات این خط طی شود. با این وصف اگر وعده دو ماه آینده برای شروع پروژه، صادق باشد و مانعی پیش‌روی اخذ تسهیلات خارجی وجود نداشته‌باشد، پیمایش اولین قطار برقی در محور تهران-مشهد در سال۱۴۰۸ محقق خواهدشد. پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی این خط برقی، تعداد مسافران قطار مدرن تهران-مشهد در سال۱۴۱۰ به بیش از ۳۵میلیون نفر برسد.
