راه‌آهن شلمچه-بصره بخشی از طرح اتصال حرمین است که خط مستقیم انتقال زائران از عتبات عالیات و نجف اشرف تا آستان قدس رضوی و بالعکس را فراهم میسازد. طبق اظهارات یونس الکعبی، مدیرکل راه‌آهن عراق، انتقال سالانه بیش از ۳ میلیون زائر به عتبات عالیات از مسیر این خط ریلی در اهداف اولیه برنامه‌ریزی شده‌است.
برای اجرای راه‌آهن شلمچه-بصره پروژه‌هایی از جمله مین‌روبی ۱۶ کیلومتر از مسیر، ساخت پل بازشو ۸۸۰ متری بر روی اروند، تکمیل و توسعه پایانه مرزی شلمچه (تاکنون به علت عدم واگذاری زمین، امکان شروع عملیات اجرایی این پایانه مرزی میسر نبود که توافقاتی بین دو کشور در چند ماه اخیر در این رابطه صورت گرفت)، تملک اراضی در ایران و عراق و تامین سرمایه پروژه‌های مذکور نیازمند پیگیری و اقدام هستند.
راه‌آهن شلمچه-بصره علاوه بر انتقال زائران حرمین، مزایای راهبردی اعم از کاهش بار ترافیکی جاده‌ها (هر قطار معادل ۶۰ تا اتوبوس است)، صرفه جویی در سوخت و کاهش تصادفات جاده‌ای، جابه‌جایی سالانه بیش از ۲۰ میلیون تن کالا، پویایی تجارت در منطقه و فرامنطقه، اتصال کریدورهای بین‌المللی از طریق ایران به دریای مدیترانه و در نهایت دسترسی ایران به بازار کشورهای سواحل مدیترانه و شمال آفریقا را در پی خواهد داشت.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن جبارعلی ذاکری با اشاره به اهمیت خط‌آهن شلمچه-بصره به عنوان یکی از طرح‌های برون‌مرزی جمهوری اسلامی ایران که نقش مهمی در تسهیل سفر زائران به عتبات عالیات دارد، عنوان کرد که طی سه ماه اخیر مشکلات اجرایی پروژه برطرف شده است.
وی تصریح کرد: به عنوان نمونه، در موضوع مین‌روبی، طرف عراقی معتقد بود که به جای ۶۰ متر، محدوده‌ای به وسعت ۲۰۰ متر پاک‌سازی شود. در نهایت توافق شد که ایران ۶۰ متر را مین‌روبی کند و برای بخش بیشتر، پیمانکار ایرانی با منابع مالی طرف عراقی کار را انجام دهد.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: عملیات اجرایی پل اروند در حال اجراست و دولت عراق نیز معارضان مسیر ریلی را تملک و تخریب کرده است که بدین ترتیب پروژه برای حضور پیمانکار جهت اجرای زیرسازی و روسازی آماده است.
وی همچنین از امضای قرارداد دولت عراق با یک شرکت اسپانیایی برای اجرای پروژه خبر داد و افزود: این شرکت کار اجرایی را شروع خواهد کرد و پیش‌بینی می‌شود که هم‌زمان با سفر وزیر راه و شهرسازی به عراق، عملیات اجرایی از سوی شرکت اسپانیایی آغاز شود.
ذاکری همچنین از حل مشکلات مالی پروژه از محل تهاتر نفت خبر داد و گفت: در مسیر این خط‌آهن، پل و ایستگاه داخل ایران در حال آماده‌سازی است تا به شبکه ریلی عراق متصل شود.
وی میزان منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه را حدود ۱۵۰ میلیون دلار برآورد کرد و توضیح داد: ۵۰ میلیون دلار از این مبلغ مربوط به احداث پل و ۱۰۰ میلیون دلار دیگر برای اجرای پل متحرک، مین‌روبی، احداث ایستگاه و سایر عملیات عمرانی هزینه خواهد شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی در پایان یادآور شد که بر اساس تعهدات عراق، این پروژه طی ۳۶ ماه تکمیل خواهد شد و زمینه تسهیل تردد زائران و توسعه همکاری‌های ریلی دو کشور را فراهم خواهد کرد.
پیشتر و در جریان سفر وزیر راه و شهرسازی فرزانه صادق به شلمچه که در بهمن ماه سال ۱۴۰۳ صورت گرفته بود، وی کلنگ آغاز عملیات اجرایی پروژه ریلی اتصال شلمچه-بصره را زده و تاکید کرده بود پایانه مرزی ریلی شلمچه را که امروز (۴ بهمن ۱۴۰۳) کلنگ می‌زنیم، حتما در پایان سال ۱۴۰۴ افتتاح می‌کنیم.
حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت عنوان کرد اتصال کریدورهای بین‌المللی از طریق ایران به دریای مدیترانه، می‌تواند کریدورهای بین‌المللی دیگر را نیز از دو مسیر شمال شرق (گذرگاه اینچه‌برون و سرخس) و جنوب شرق (چابهار و سایر بنادر جنوبی ایران) به دریای مدیترانه متصل نماید.
وی تصریح کرد: راه‌آهن شلمچه-بصره می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای تمرکز بر همکاری‌های اقتصادی با همسایگان، تقویت روابط تجاری و غیرتجاری با عراق، برقراری ارتباط میان کشورهای آسیای مرکزی و کشورهای حاشیه دریای مدیترانه و شمال آفریقا، افزایش تجارت دوجانبه کشورهای ذینفع و همچنین ارتقای وزن ژئوپلیتیک ایران در سطح بین‌المللی عمل کند.
