راه آهن شمال– جنوب در حال ورود به فهرست یونسکو؛
«راه‌آهن» اولین میراث صنعتی ثبت شده ایران شد.
مسیر راه‌آهن محور شمال- جنوب، از بندر ترکمن تا بندر امام خمینی (ره) ثبت ملی شده و هم اکنون اقدام‌های لازم برای ثبت جهانی در دست اقدام است.
به گزارش روابط عمومی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، سید محمد نیک آیین مدیر پروژه تهیه مستندات پرونده ثبت جهانی راه آهن ایران با بیان این خبر گفت: راه آهن ایران اولین میراث صنعتی ثبت شده در ایران است، چرا که ورود راه آهن به ایران، همگام با حرکت کشورمان به سمت صنعتی شدن بوده و تا پیش از این کشورمان میراث صنعتی ثبت شده، نداشت.
کارشناس دفتر مهندسی و نظارت تاسیسات زیر بنائی راه‌آهن افزود: محور شمال– جنوب ( از بندر ترکمن تا بندر امام خمینی(ره) ) و هرآنچه که در این مسیر قرار دارد از جمله ایستگاه‌ها، پلها، تونل‌ها و مسیرهای ماریپچ ثبت ملی شده است.
او ادامه داد: در ادامه این فعالیت‌ها، هم‌اکنون درحال اقدام آن برای ثبت جهانی این مسیر هستیم؛ چراکه دلایل فنی و مهندسی متعددی که در ساخت پلها و تونل‌های این مسیر وجود دارد از یک سو و احداث مسیر سخت مارپیچی آن، از سوی دیگر موجب اهمیت ویژه این مسیر شده است.
او تاکید کرد: به عنوان مثال ساخت پل ورسک در آن زمان بسیار اهمیت داشت چرا که در زمان خود دومین پل بلند در جهان محسوب می‌شد.
او با بیان اینکه توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این مسیر یکی دیگر از نکاتی است که این مسیر را مورد توجه قرار می‌دهد، تشریح کرد: این مسیر از چند اقلیم مختلف آب و هوایی عبور می‌کند که در دنیا آن را منحصر به فرد می‌سازد.
وی با بیان اینکه الگوی معماری این مسیر در اقلیم‌های مختلف، متناسب با شرایط آب و هوایی و جغرافیایی متفاوت است، ادامه داد: پلها و ایستگاه‌ها در شرایط آب و هوایی مختلف، طراحی متفاوتی دارند، به خصوص این تفاوت در ایستگاه‌ها به خوبی محسوس است؛ به طوری که ۱۴ مدل ایستگاه مختلف در این مسیر به چشم می‌خورد.
ثبت ملی پیش شرط ثبت یونسکو
نیک آیین با بیان اینکه در نامه‌ای از سوی سازمان میراث فرهنگی به تمام استانداری‌های محور بندر ترکمن تا بندر امام خمینی (ره) آمده بود که این مسیر و کلیه اجزای آن در فهرست میراث ملی قرار دارد، گفت: بسیاری از ایستگاه های این مسیر از جمله ایستگاه بندرترکمن، ایستگاه قم، ایستگاه تهران و پل ورسک پیش از این به شکل نقطه‌ای به ثبت ملی رسیده است، اما برای ثبت جهانی این مسیر در یونسکو، ضروری بود که کل آن در ثبت ملی قرار گیرد.
وی با بیان اینکه پیشنهاد ثبت ملی و جهانی محور شمال – جنوب از سوی وزیر راه و شهر سازی در جلسه ای با حضور محسن پور سیدآقایی مدیرعامل وقت شرکت راه آهن، محمد حسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مطرح شد، در مورد مراحل تکمیل آن در یونسکو افزود: این فرایند از سال ۹۴ آغاز شد و کارشناسان شرکت راه آهن، میراث فرهنگی، سازمان جغرافیایی ارتش، سازمان نقشه برداری، مرکز اسناد وزارت امور خارجه، اداره اسناد کتابخانه ملی، شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در این پرونده درگیر بودند و همچنان فرایند آن ادامه دارد.
وی بابیان اینکه ثبت این اثر در یونسکو موجب حمایت‌های جهانی و ملی از آن خواهد شد، تاکید کرد: این اقدام نقش بسیار موثری در رونق اشتغال و افزایش درآمد صنعت گردشگری در کشور و منطقه دارد.
مباحث تاریخی در مسیر شمال به جنوب
مدیر پروژه تهید مستندات پرونده ثبت جهانی راه آهن ایران با اشاره به مباحث تاریخی که در مورد این راه آهن مطرح است، اضافه کرد: نقش این مسیر در پیروزی متفقین در جنگ جهانی دوم، آن را به لحاظ تاریخی مورد توجه قرار می‌دهد.
وی گفت: ساخت این مسیر ۱۱ سال به طول کشیده که از سال ۱۳۰۶ آغاز و در سال ۱۳۰۱۷ خاتمه یافت.
وی با اشاره به اینکه در آن زمان کنسرسیوم دانمارکی کامپ ساکس متشکل از ۱۲ کشور ساخت راه آهن ایران را به عهده گرفت، افزود: در آن زمان مهندسی و طراحی این مسیر بر عهده مهندسین این شرکت و علمیات احداث و اجرای آن به عهده ایران بوده است و شخصی به نام ساکسیلد ریاست این کنسرسیوم را به عهده داشته است؛ شرکتی که در حال حاضر نیز فعالیت می‌کند، اما تغییر نام داده و با نام شرکت کووی مشغول به فعالیت است.
کارشناس دفتر مهندسی و نظارت تاسیسات زیر بنایی راه‌آهن، یادآور شد: ساخت این مسیر بسیار سخت بوده، زیرا این مسیر از مکان‌های صعب العبور و پر پیچ و خم می‌گذرد و حتی در حال حاضر نیز با وجود ماشین آلات مکانیزه نیز احداث آن سخت و در نوع خود بی‌نظیر است.
